Rodziny polskich emigrantów i polonijne formy pomocy duszpasterskiej w nauczaniu Świętego Jana Pawła Wielkiego (Streszczenie)
Mój artykuł pragnę rozpocząć od prezentacji mozaiki o. Ivana Rupnika SJ znajdującej się w kaplicy Wyzwolenia Narodu Polskiego w Sanktuarium Jana Pawła II w Krakowie. Obraz księgi Daniela przedstawia piec ognisty, do którego wrzucono trzech młodzieńców Szadraka, Meszaka i Abed-Nego oraz anioła chroniącego ich od płomieni. Na mozaice młodzieńców zastąpiła rodzina polska a ochraniającym ich przed płomieniami aniołem jest Jan Paweł II w szatach kapłańskich, co ma ukazać ochronę przez jego nauczanie, troskę pasterza o owce, modlitwę liturgiczną. Rodzina jest owinięta biało-czerwoną flagą narodową, z której wyrasta nowe pokolenie. Do niego należy przyszłość. To artystyczne przedstawienie, moim zdaniem, doskonale ukazuje rolę nauczania Jana Pawła II w duszpasterstwie polonijnym oraz jego znaczenie dla rodzin polskich na emigracji. W moim artykule będę opierał się na zbiorze przemówień Jana Pawła II pt. „Papież Jana Paweł II do Polonii i Polaków za granicą”. Książka ta wydana staraniem wydawnictwa ojców Pallotynów w 2017 w Ząbkach jest według mnie lekturą obowiązkową zarówno dla duszpasterzy Polonii, jak również dla każdej rodziny polskiej żyjącej poza granicami kraju.
Papież bardzo często w swoich przemówieniach używa umiłowanego przez siebie określenia rodziny, nazywa ją Kościołem domowym. Rodzina, która bierze swój początek z sakramentu małżeństwa, w której przez uczynki miłości i realizowanie obowiązków stanu wzrasta łaska Boża. W której w sposób wyjątkowy sprawowana jest liturgia codzienności, w której każdy z jej członków na swój sposób składa Bogu duchowe ofiary. Rodzina w oczach świętego papieża powinna opierać się na trzech filarach: miłości, wierności i szacunku, do Boga i do ludzi. W końcu nazywa rodzinę szkołą wiary i cnót. Rodzina zatem ma być nie tylko Kościołem, ale również szkołą, miejscem, w którym chłonie się wartości i uczy się prawdziwej miłości. Papież myśląc o rodzinach polonijnych wyrażał głęboką troskę. Świadom niebezpieczeństw, wyzwań przed jakimi staje rodzina nie popadał w bezkrytyczny optymizm. Wyrażał troskę, ale jednocześnie nadzieję. Wiedział, że rodzina Bogiem silna, oparta na prawdziwych wartościach jest najlepszym miejscem do wzrastania w miłości i przeciwstawiania się różnym niebezpiecznym ideologiom.
W jednym z przemówień papież z Wadowic podkreśla ważne zadanie każdej rodziny na emigracji, jakim jest zachowanie duchowej więzi z narodem, zachowanie tradycji, kultury i wiary ojców. W tym trudnym procesie rodzina jednak nie pozostaje sama, zawsze powinna być wspierana przez parafię i szkołę. Należy to podkreślić, że wychowuję zawsze rodzina, parafia, szkoła czy inne instytucje publiczne tylko ją wspierają, podając metody czy motywując do dalszych wysiłków. Papież, który sam podczas studiów rzymskich przebywał poza granicami kraju, wyraził uznanie każdej polskiej rodzinie za to, że nie tylko nie zatraciła tożsamości i ducha ale potrafiła w nowym środowisku, często niesprzyjającym wychować pokolenia w duchu chrześcijańskim.
Kierując swe słowa do kapłanów pracujących z Polonią uświadamiał im wielką odpowiedzialność, jaka spoczywa na ich barkach. To od ich zaangażowania w sprawy duszpasterskie będzie zależeć więź wiernych im powierzonych z narodem, wiarą, kulturą i mową ojczystą. Papież wspomina również o tzw. świadomości duszpasterskiej kapłanów. Każdemu działaniu przez nich podejmowanemu, stylowi życia ma towarzyszyć świadomość wielkiej odpowiedzialności nie tylko za los Kościoła, lecz także całego narodu. Kilkakrotnie Ojciec święty używa słowa „więź”, zadaniem duszpasterzy jest tę więź zadzierzgnąć, pielęgnować i podtrzymywać w Polakach, pośród, których posługują. Poszanowanie dziedzictwa wiary, kultury i mowy ojczystej powinno być, zdaniem Jana Pawła II, jedną z podstawowych zasad pasterzowania kapłanów polonijnych. W tych słowach papież przypomina że praca duszpasterska to nie tylko sprawowanie sakramentów i posługa słowa, lecz również pełnienie funkcji społecznej, podtrzymywanie łączności z narodem, pielęgnowanie ducha patriotyzmu i oddania sprawom ojczyzny.
Po krótkiej analizie wybranych przemówień Jana Pawła II do polonii, możemy stwierdzić, że to rodzina jest dla niego najważniejszą strukturą społeczeństwa i z natury pierwszym podmiotem działalności duszpasterskiej Kościoła.
Ks. Paweł Baran
